ANİMİZM VA UNİNG İNSON HAYOTİDAGİ O'RNİ: IBTİDOİY E'TİQODDAN ZAMONAVİY DUNYOQARASHGACHA
Keywords:
Animizm, ruhlar e'tiqodi, ibtidoiy jamiyatlar, diniy marosimlar, afsonalar, etnografik tahlil, tabiat ruhlari, ijtimoiy munosabatlar, Markaziy Osiyo an'analari, zamonaviy madaniyat., Анимизм, вера в духов, первобытные общества, религиозные ритуалы, мифы, этнографический анализ, духи природы, социальные отношения, традиции Центральной Азии, современная культура., Animism, spirit belief, primitive societies, religious rituals, myths, ethnographic analysis, nature spirits, social relations, Central Asian traditions, modern culture.Abstract
Animizm insoniyatning diniy va ijtimoiy tafakkurining ilk bosqichlarida shakllangan universal e'tiqod tizimi bo'lib, tabiat hodisalari, jonzodlar va predmetlarda ruhlarning mavjudligiga ishonishni o'z ichiga oladi. Ushbu maqola animizmning kelib chiqishi, ibtidoiy jamiyatlardagi roli, diniy marosimlar va afsonalarning shakllanishidagi ahamiyati hamda zamonaviy madaniyatlardagi izlarini tarixiy-tahliliy va qiyosiy metodlar asosida o'rganadi. E. Taylor, R. Marett, J. Frazer kabi olimlarning nazariyalari va Markaziy Osiyo, Andaman orollari kabi mintaqalarning etnografik ma'lumotlari tahlil qilinib, animizmning ijtimoiy munosabatlarni tartibga solish, tabiat hodisalarini talqin qilish va madaniy urf-odatlarning rivojlanishidagi ta'sirini yoritadi. Tadqiqot animizmning ibtidoiy e'tiqoddan zamonaviy dunyoqarashgacha bo'lgan o'tishdagi doimiy rolini ko'rsatib, uning psixologik va ijtimoiy ahamiyatini ta'kidlaydi. Maqola animizm elementlarining hozirgi kunda (masalan, ajdodlar ruhlariga sig'inish va tabiat marosimlarida) saqlanib qolganligini misollar bilan isbotlab, kelajak tadqiqotlar uchun asos yaratadi.
Анимизм – это универсальная система верований, возникшая на ранних этапах развития религиозной и общественной мысли человека и включающая веру в существование духов в природных явлениях, живых существах и предметах. В данной статье с использованием историко-аналитических и сравнительно-исторических методов исследуются истоки анимизма, его роль в первобытных обществах, значение в формировании религиозных ритуалов и мифов, а также его следы в современных культурах. Анализируются теории таких учёных, как Э. Тейлор, Р. Маретт, Дж. Фрэзер, а также этнографические данные из таких регионов, как Центральная Азия и Андаманские острова, что подчёркивает влияние анимизма на регулирование социальных отношений, интерпретацию природных явлений и развитие культурных традиций. Исследование показывает неизменную роль анимизма в переходе от первобытных верований к современному мировоззрению, подчёркивая его психологическое и социальное значение. В статье приводятся примеры сохранения элементов анимизма в настоящее время (например, в поклонении духам предков и ритуалах, связанных с природой), что закладывает основу для будущих исследований.
Animism is a universal belief system that emerged in the early stages of human religious and social thought, and includes the belief in the existence of spirits in natural phenomena, living beings, and objects. This article studies the origins of animism, its role in primitive societies, its significance in the formation of religious rituals and myths, and its traces in modern cultures using historical-analytical and comparative methods. The theories of scholars such as E. Taylor, R. Marett, J. Frazer, and ethnographic data from regions such as Central Asia and the Andaman Islands are analyzed, highlighting the influence of animism on the regulation of social relations, the interpretation of natural phenomena, and the development of cultural traditions. The study shows the constant role of animism in the transition from primitive beliefs to a modern worldview, emphasizing its psychological and social significance. The article provides examples of the preservation of elements of animism in the present day (for example, in the worship of ancestral spirits and nature rituals), and provides a basis for future research.