RAQAMLI TRANSFORMATSIYA BORASIDA BHMS BILAN MHXS NI UYG'UNLASHTIRISH MUAMMOLARI.

Authors

  • Mexmonaliyev Ulug‘bek Erkinjon o‘g‘li Author
  • Erkinjonova Farangiz Kokand University Author

Keywords:

Kalit so'zlar: moliyaviy hisobot, uyg'unlashtirish, standartlashtirish, xalqaro moliyaviy hisobot standartlari, xalqaro munosabatlar, buxgalteriya hisobi, xalqaro kichik va o'rta biznes standardlashtirish, milliy qonunchilik, O'zbekiston, hisobot tizimi, global taqqoslanish., Keywords: financial reporting, harmonization, standardization, international financial reporting standards (IFRS), international relations, accounting, international small and medium-sized businesses (SMEs), standardization, national legislation, Uzbekistan, reporting system, global comparison., Ключевые слова: финансовая отчетность, гармонизация, стандартизация, международные стандарты финансовой отчетности (МСФО), международные отношения, бухгалтерский учет, международный малый и средний бизнес (МСП), стандартизация, национальное законодательство, Узбекистан, система отчетности, глобальное сравнение.

Abstract

Ushbu maqolada buxgalteriya hisobini standartlashtirish va uyg'unlashtirishning asosiy elementi sifatida xalqaro moliyaviy hisobot standartlarining o'rni va ahamiyati ko'rib chiqiladi. Uyg'unlashtirish har bir mamlakatning buxgalteriya hisobi standartlari va jamiyatga a'zo mamlakatlardagi shunga o'xshash standartlar o'rtasidagi muvofiqlikni, ya'ni bir-biri bilan nisbiy "uyg'unlikni" nazarda tutadi. Buxgalteriya hisobi tartiblarini standartlashtirish deganda, milliy standartlarni yaratish zaruratini bartaraf etgan holda, har qanday mamlakatda qo'llaniladigan yagona standartlar to'plamini ishlab chiqish tushuniladiMoliyaviy hisobotlar korxonaning moliyaviy holati va xo‘jalik faoliyati to‘g‘risida muhim axborotlarni taqdim etadi. Bugungi globallashgan iqtisodiyotda bu ma’lumotlar xalqaro miqyosda taqqoslanadigan bo‘lishi zarur. Bu talab O‘zbekistondagi kichik va o‘rta biznes subyektlari  uchun muayyan qiyinchiliklar tug‘diradi, chunki ular hisobotlarini asosan milliy qonunchilikka muvofiq tayyorlaydilar.O‘zbekistonda 2025-yilgi moliyaviy yil uchun buxgalteriya hisobotlari mahalliy qonunchilik va normativ hujjatlar asosida tuziladi. Bu hujjatlar ayrim jihatlari bilan xalqaro standartlarga yaqinlashtirilgan bo‘lsa-da, ular xalqaro moliyaviy hisobot standartlari bilan to‘liq uyg‘unlashmagan.Milliy qonunchilikda xalqaro tamoyillar aks ettirilgan bo‘lishiga qaramay, bu ko‘pincha moliyaviy hisobotlarning to‘laqonli xalqaro taqqoslanishini kafolatlamaydi. Shu sababli, kichik va o‘rta korxonalar uchun Xalqaro Moliyaviy Hisobot Standartlari tobora muhim ahamiyat kasb etmoqda. Garchi bu standartlar O‘zbekistonda majburiy bo‘lmasa-da, ular hozirda 80 dan ortiq davlat tomonidan tan olingan yoki qo‘llanishga ruxsat berilgan.Ushbu maqola O‘zbekistondagi kichik va o‘rta korxonalar moliyaviy hisobotlarini uyg‘unlashtirish bo‘yicha amaldagi holatni tahlil qilishga qaratilgan. U milliy qonunchilik va xalqaro buxgalteriya standartlari o‘rtasidagi asosiy tafovutlarni aniqlaydi va buxgalteriya tizimi o‘zgargan taqdirda – ya’ni milliy qonunchilik asosida yuritilayotgan hisobotdan xalqaro standartlarga asoslangan hisobotga o‘tilganda – korxonaning moliyaviy holati va samaradorligi qanday o‘zgarishi mumkinligi savoliga javob berishga harakat qiladi.

Abstract: This article examines the importance of accounting standards as a key element of standardization and harmonization of accounting. Harmonization implies the "harmonization" of accounting standards of each country with similar standards in the member countries of the community, that is, their interconnectedness. Accounting standardization provides important information about the state of affairs and economic activity for the development of a set of legal documents produced in any country, eliminating the need for national standards. In today's globalized economy, this information must be internationally comparable. This creates a certain production for small and medium-sized businesses (SMEs) in Uzbekistan, which prepare their reports mainly in accordance with national legislation. In Uzbekistan, accounting reports for the 2025 financial year will be prepared on the basis of local legislation and regulatory documents. Although these documents are in some respects closer to international standards, they are not fully harmonized with international financial reporting standards (IAS or IFRS). Despite the fact that international principles are reflected in national legislation, this often does not guarantee full international comparability of financial statements. Therefore, International Financial Reporting Standards for Small and Medium-Sized Enterprises (IFRS for SMEs) are becoming increasingly important. Although these standards are not mandatory in Uzbekistan, they are currently recognized or permitted for use by more than 80 countries. This article aims to analyze the current situation in the field of harmonization of financial statements of small and medium-sized enterprises in Uzbekistan. It identifies the main differences between national legislation and international accounting standards and tries to answer the question of how the financial position and efficiency of an enterprise may change in the event of a change in the accounting system - that is, when switching from reporting based on national legislation to reporting based on international standards.

Аннотация: В данной статье рассматриваются роль и значение международных стандартов финансовой отчетности как ключевого элемента стандартизации и гармонизации бухгалтерского учета. Гармонизация подразумевает согласованность, то есть относительную «совместимость» между стандартами бухгалтерского учета каждой страны и аналогичными стандартами в странах-членах сообщества. Под стандартизацией бухгалтерских процедур понимается разработка единого набора стандартов, применимых в любой стране, что исключает необходимость создания национальных стандартов. Финансовая отчетность предоставляет важную информацию о финансовом положении и экономической деятельности предприятия. В условиях современной глобализированной экономики эта информация должна быть сопоставима на международном уровне. Это требование создает определенные трудности для субъектов малого и среднего предпринимательства (МСП) в Узбекистане, поскольку они готовят отчетность преимущественно в соответствии с национальным законодательством. Бухгалтерская отчетность за 2025 финансовый год в Узбекистане будет подготовлена ​​на основе местного законодательства и нормативных документов. Хотя эти документы в некоторых отношениях ближе к международным стандартам, они не полностью гармонизированы с международными стандартами финансовой отчетности (МСФО или МСФО). Несмотря на то, что международные принципы отражены в национальном законодательстве, это зачастую не гарантирует полной международной сопоставимости финансовой отчетности. В связи с этим Международные стандарты финансовой отчетности для малых и средних предприятий (МСФО для МСП) приобретают всё большую значимость. Хотя эти стандарты не являются обязательными в Узбекистане, в настоящее время они признаны или разрешены к применению более чем в 80 странах. Целью данной статьи является анализ текущей ситуации в области гармонизации финансовой отчётности малых и средних предприятий в Узбекистане. В ней выявляются основные различия между национальным законодательством и международными стандартами учёта и предпринимается попытка ответить на вопрос о том, как могут измениться финансовое положение и результаты деятельности предприятия в случае изменения системы учёта, то есть при переходе от отчётности, основанной на национальном законодательстве, к отчётности, основанной на международных стандартах.

Published

2025-10-19