“FOBIYALAR: ULARNING KELIB CHIQISH SABABLARI, TURLARI VA PSIXOTERAPEVTIK DAVOLASH USULLARI”

Authors

  • Abdug’aniyeva Manzuraxon Shuxratbek qizi Author

Keywords:

Kalit so‘zlar:Fobiya, irratsional qo‘rquv, psixologik buzilish, kognitiv-behavioral terapiya, ekspozitsiya terapiyasi, nevrobiologiya, psixoterapiya, Ключевые слова:Фобия, иррациональный страх, психологическое расстройство, когнитивно-поведенческая терапия, экспозиционная терапия, нейробиология, психотерапия, Keywords:Phobia, irrational fear, psychological disorder, cognitive-behavioral therapy, exposure therapy, neurobiology, psychotherapy

Abstract

       Annotatsiya:Ushbu ilmiy maqolada fobiyalar — inson ongida shakllanadigan, irratsional qo‘rquv bilan kechuvchi psixologik buzilishlar — ning sabablari, turlari va zamonaviy psixoterapevtik davolash usullari tahlil qilinadi. Fobiyalar asosan genetik omillar, neyrobiologik mexanizmlar va travmatik hayotiy tajribalar ta’siri ostida rivojlanadi. Ular inson miya faoliyatida qo‘rquvni boshqaruvchi markazlar, xususan amigdala va prefrontal korteks o‘rtasidagi disbalans natijasida vujudga keladi.Maqolada fobiyalarning asosiy klinik turlari — specific phobia, ijtimoiy fobiya va agorafobiya — haqida ilmiy asoslangan ma’lumotlar keltiriladi. Shuningdek, ularning psixologik, emotsional va fiziologik namoyon bo‘lish mexanizmlari tahlil etiladi. Fobiyalarni davolashda kognitiv-behavioral terapiya (KBT), ekspozitsiya terapiyasi, shuningdek virtual haqiqat texnologiyalari asosida olib boriladigan yangi terapiya yondashuvlari eng samarali usullar sifatida e’tirof etiladi.Maqola fobiyalarning shakllanish mexanizmlarini, klinik tasnifini va zamonaviy psixoterapevtik usullarni tahlil qilib, psixologiya va tibbiyot sohasida ushbu muammoni yengillashtirish bo‘yicha ilmiy asoslangan yechimlarni taklif etadi.        Аннотация:В данной научной статье рассматриваются фобии — психологические расстройства, возникающие в сознании человека и сопровождающиеся иррациональным чувством страха. Анализируются причины возникновения, типы и современные психотерапевтические методы лечения фобий. Основными факторами развития фобий являются генетическая предрасположенность, нейробиологические механизмы и влияние травматических жизненных событий. Показано, что фобии формируются вследствие дисбаланса между структурами мозга, ответственными за контроль страха, в частности миндалиной и префронтальной корой.В статье приводятся научно обоснованные данные об основных клинических типах фобий — специфической фобии, социальной фобии и агорафобии. Также рассматриваются их психологические, эмоциональные и физиологические проявления. Среди наиболее эффективных методов лечения выделяются когнитивно-поведенческая терапия (КПТ), экспозиционная терапия, а также современные подходы с использованием технологий виртуальной реальности.Статья направлена на анализ механизмов формирования фобий, их клинической классификации и современных психотерапевтических подходов, а также на разработку научно обоснованных решений по снижению выраженности данных нарушений в практике психологии и медицины.       Abstract:This scientific article analyzes phobias — psychological disorders that develop in human consciousness and are accompanied by irrational fear. The paper examines the causes, types, and modern psychotherapeutic treatment methods of phobias. Phobias primarily develop under the influence of genetic factors, neurobiological mechanisms, and traumatic life experiences. They are believed to result from an imbalance between brain regions responsible for fear regulation, particularly the amygdala and the prefrontal cortex.The article presents scientifically grounded data on the main clinical types of phobias — specific phobia, social phobia, and agoraphobia. It also discusses their psychological, emotional, and physiological manifestations. Among the most effective treatment methods, cognitive-behavioral therapy (CBT), exposure therapy, and innovative approaches based on virtual reality technologies are highlighted.The article aims to analyze the mechanisms of phobia formation, their clinical classification, and modern psychotherapeutic approaches while proposing scientifically supported strategies to mitigate the impact of these disorders in psychological and medical practice.

Published

2025-11-06