"IJTIMOIY TARMOQLARDA STATISTIK MAʼLUMOTLARNI BAHOLASHDA MATEMATIK FIKRLASHNING AHAMIYATI"
Keywords:
Kalit soʻzlar: media savodxonlik, matematika, ijtimoiy tarmoqlar, statistik tahlil, mantiqiy fikrlash, axborot manipulyatsiyasi, raqamli savodxonlik.Abstract
Annotatsiya: Ushbu maqolada zamonaviy axborot jamiyatida ijtimoiy tarmoqlarda uchraydigan statistik maʼlumotlarni to‘g‘ri talqin qilish va baholash jarayonida matematik fikrlashning ahamiyati chuqur tahlil qilinadi. Bugungi kunda internet va ijtimoiy media foydalanuvchilari sonining ortib borishi bilan bir qatorda, turli manbalardan kelayotgan sonli axborot hajmi ham keskin oshdi. Ko‘plab foydalanuvchilar yangilik, so‘rovnoma yoki reklama ko‘rinishida taqdim etilgan raqamli maʼlumotlarga asoslanib xulosa chiqaradilar. Biroq bu maʼlumotlarning muayyan qismi noto‘g‘ri talqin qilingan, manipulyatsiya qilingan yoki mantiqsiz statistik asosga ega bo‘ladi.Maqolada ijtimoiy tarmoqlarda uchraydigan foizlar, diagrammalar, grafiklar va so‘rovnoma natijalarini tahlil qilishda tanqidiy va mantiqiy fikrlash, ehtimollikni baholash, statistik maʼlumotlarning manba ishonchliligini aniqlash kabi ko‘nikmalarning zarurligi asoslab berilgan. Shuningdek, foydalanuvchilarning matematik savodxonlik darajasi ularning media savodxonlik darajasiga bevosita ta’sir qilishi, yaʼni raqamli axborotga tanqidiy yondashish imkonini berishi ta’kidlanadi.Tadqiqotda turli ijtimoiy tarmoqlarda uchraydigan noto‘g‘ri statistik maʼlumotlar misolida axborot manipulyatsiyasi mexanizmlari ko‘rsatilib, ularga qarshi samarali yondashuvlar taklif etilgan. Natijalar shuni ko‘rsatadiki, matematik fikrlashni rivojlantirish media savodxonlikni oshirishning muhim omillaridan biridir. Shu bois ta’lim jarayonida matematika va media savodxonlik fanlari integratsiyasi orqali o‘quvchilarda raqamli axborotni tahlil qilish, ishonchlilikni aniqlash va asosli xulosalar chiqarish ko‘nikmalarini shakllantirish lozim.
Annotation: This article provides an in-depth analysis of the importance of mathematical thinking in interpreting and evaluating statistical information encountered on social media in the modern information society. Today, along with the rapid growth in the number of internet and social media users, the volume of numerical data from various sources has also increased sharply. Many users tend to draw conclusions based on numerical information presented in the form of news, surveys, or advertisements. However, a significant portion of this information is misinterpreted, manipulated, or lacks a logical statistical basis.
The article emphasizes the necessity of developing critical and logical thinking skills, assessing probabilities, and determining the reliability of statistical sources when analyzing percentages, charts, graphs, and survey results found on social media. It is also noted that the level of mathematical literacy directly influences an individual’s level of media literacy, enabling users to approach digital information critically.The study demonstrates examples of misinformation and statistical manipulation in social media and proposes effective approaches to counteract them. The findings show that enhancing mathematical thinking is one of the key factors in improving media literacy. Therefore, integrating mathematics and media literacy in the educational process is essential to develop learners’ abilities to analyze digital information, assess its reliability, and draw sound conclusions.
Аннотация: Тема статьи: Основной предмет анализа: Объективность, достоверность и подверженность манипуляциям новостных сообщений, распространяемых в современном медиапространстве и насыщенных статистическими данными (проценты, результаты опросов, средние значения, графики). Цель статьи: Статья направлена на привитие читателям навыков критической оценки цифровых данных в медиасообщениях с использованием инструментов статистической грамотности и математического анализа. Краткое содержание: Эта статья освещает фундаментальные принципы оценки числовых доказательств, представленных в медиасообщениях. В ней анализируется важность таких ключевых статистических показателей, как надежность источников данных, корректность размера и метода выборки, а также предел погрешности. Статья также уделяет внимание наиболее распространенным манипуляциям. В частности, математически освещаются вопросы, связанные с неправильным использованием средних величин, таких как среднее арифметическое, медиана и мода, необходимостью различения корреляции и причинно-следственной связи (каузальности), а также методы визуального обмана в графиках (например, начало оси Y не с нуля). Вывод: Математический анализ является ключевым навыком, позволяющим стать «осознанным потребителем» медиасообщений, призывая читателей к самостоятельной проверке правды, скрытой за числами, и защите от информационных манипуляций.