RAQAMLI OMBORXONADA YO‘QOLIB QOLGAN HAQIQAT: MEDIA SAVODXONLIKNING ASR TALABI
Keywords:
Tayanch so`zlar: media savodxonlik, axborot madaniyati, digital manipulyatsiya, algoritmik boshqaruv, feyk kontent, raqamli psixologiya, tafakkur xavfsizligi, kognitiv kompetensiya, filtr pufaklari, tanqidiy fikrlash, axborot iste’moli, raqamli ong, axborot suvereniteti, neyron tavsiya tizimlari., Keywords: media literacy, information culture, digital manipulation, algorithmic governance, fake content, digital psychology, cognitive security, cognitive competence, filter bubbles, critical thinking, informational consumption, digital consciousness, information sovereignty, neural recommendation systems., Ключевые слова: медиаграмотность, информационная культура, цифровая манипуляция, алгоритмическое управление, фейковый контент, цифровая психология, когнитивная безопасность, когнитивная компетентность, фильтрационные пузыри, критическое мышление, информационное потребление, цифровое сознание, информационный суверенитет, нейронные рекомендательные системы.Abstract
Annotatsiya: Ushbu ilmiy maqolada raqamli axborot makoni sharoitida haqiqatning transformatsiyaga uchrashi, feyk kontentlar va manipulyativ kommunikatsiya texnologiyalarining ommaviy ongga ta’siri chuqur tahlil qilinadi. Tadqiqotda media savodxonlik fenomeni axborot madaniyatining tarkibiy kategoriyasi sifatida talqin qilinib, u jamiyatning intellektual, ijtimoiy-psixologik va mafkuraviy barqarorligini ta’minlovchi asosiy kognitiv kompetensiya sifatida yoritiladi. Shuningdek, maqolada algoritm boshqaruvi, raqamli filtr pufaklari (filter bubbles), big data, neyron tavsiya tizimlari va raqamli manipulyatsiya mexanizmlarining inson qaror qabul qilish jarayoniga ko‘rsatadigan bilvosita va bevosita ta’siri ilmiy nuqtayi nazardan tahliliy baholanadi. Tadqiqot yakunida shaxs, jamiyat va davlat darajasida media madaniyatni rivojlantirish hamda axborot iste'moli jarayonida nazariy hamda amaliy yondashuvlar uyg‘unligiga asoslangan tavsiyalar ilgari suriladi.
Annotation: This research article provides a comprehensive analytical overview of the transformation of truth within the digital information environment, examining the cognitive, psychological, and socio-cultural consequences of fake news production, disinformation campaigns, and digital manipulation strategies. Media literacy is conceptualized as a multidimensional cognitive competence and a fundamental component of modern information culture, serving as a crucial determinant of societal resilience, ideological stability, and intellectual sovereignty. The paper further investigates the operational dynamics of algorithmic governance, digital recommendation systems, filter bubbles, neuro-targeting, and behavioral data analytics, assessing their impact on individual critical reasoning, perception shaping, and decision-making processes. Finally, a framework of theoretical insights and practical recommendations is proposed to enhance media literacy education and foster evidence-based information consumption at personal, institutional, and national levels.
Аннотациа: В данной научной статье проводится глубокий анализ трансформации истины в условиях цифровой информационной среды, а также психологических, когнитивных и социально-культурных последствий распространения фейковых новостей, дезинформационных кампаний и манипулятивных медиа-технологий. Медиаграмотность рассматривается как многоуровневая когнитивная компетентность и ключевой элемент современной информационной культуры, обеспечивающий интеллектуальную устойчивость общества, идеологическую безопасность и сохранение национальной идентичности. Отдельное внимание уделяется механизмам алгоритмического управления, фильтрационным пузырям, системам цифровых рекомендаций, нейромаркетингу и технологиям поведенческой аналитики, которые влияют на процесс формирования убеждений и принятия решений. В заключение предложены теоретические и прикладные рекомендации по формированию медиаграмотности на индивидуальном, образовательном, общественном и государственном уровнях.