O‘ZBEK VA INGLIZ TILLARIDA SO‘Z TARTIBI: SINTAKTIK TUZILMA VA MAZMUN SHAKLLANISHINING QIYOSIY ASPEKTLARI

Authors

  • Najmiddinova Roziya Author

Keywords:

Kalit so‘zlar: So‘z tartibi, sintaksis, erkin tartib, SVO, semantika, pragmatika, qiyosiy tahlil, tarjima, Ключевые слова: Порядок слов, синтаксис, свободный порядок, SVO, семантика, прагматика, сравнительный анализ, перевод, Keywords: Word order, syntax, free order, SVO, semantics, pragmatics, comparative analysis, translation

Abstract

    ANOTATSIYA: Ushbu maqolada o‘zbek va ingliz tillarida so‘z tartibi (sintaksis) va uning mazmun shakllanishiga ta’siri qiyosiy tarzda tahlil qilinadi. Ingliz tilida qat’iy SVO (Subject-Verb-Object) tartibi amal qiladi, ya’ni subyekt, fe’l va obyekt qat’iy joylashadi va har doim o‘zgarmaydi. Bu qat’iylik matnni aniq va tushunarli qiladi. O‘zbek tilida esa so‘z tartibi erkin bo‘lib, subyekt, fe’l va obyekt o‘rnini almashtirish mumkin, bu esa gap ma’nosiga pragmatik urg‘u beradi va kontekstga bog‘liq yangi ma’nolar hosil qiladi. Maqolada sintaktik va semantik jihatlar, pragmatik urg‘ular, shuningdek tarjima jarayonida yuzaga keladigan qiyinchiliklar tahlil qilinadi. Tadqiqot natijalari til o‘rganuvchilar, o‘qituvchilar va tarjimonlar uchun amaliy ahamiyatga ega bo‘lib, tilshunoslik va qiyosiy lingvistika nazariyasini rivojlantirishga xizmat qiladi.

АННОТАЦИЯ: В статье проводится сравнительный анализ порядка слов (синтаксиса) и его влияния на смысл в узбекском и английском языках. В английском языке существует строгий порядок SVO (подлежащее–сказуемое–дополнение), который не изменяется и обеспечивает точность и ясность высказывания. В узбекском языке порядок слов свободный, что позволяет изменять расположение подлежащего, сказуемого и дополнения, изменяя прагматический акцент и создавая новые семантические оттенки. Статья рассматривает синтаксические, семантические и прагматические аспекты, а также трудности перевода между двумя языками. Результаты исследования полезны для изучающих язык, преподавателей и переводчиков и способствуют развитию сравнительной лингвистики.

ABSTRACT: This article provides a comparative analysis of word order (syntax) and its influence on meaning in Uzbek and English. English has a strict SVO (Subject-Verb-Object) word order that does not change, ensuring clarity and grammatical accuracy. In contrast, Uzbek has a flexible word order, allowing the subject, verb, and object to shift positions, which alters pragmatic emphasis and creates new semantic nuances. The article examines syntactic, semantic, and pragmatic aspects, as well as translation challenges between the two languages. The findings are useful for language learners, teachers, and translators, contributing to the development of comparative linguistics and syntax theory.

Published

2025-11-26