O‘ZBEK VA INGLIZ TILLARIDA ZAMON KATEGORIYASINING QIYOSIY TAHLILI: GRAMMATIK, SEMANTIK VA FUNKSIONAL XUSUSIYATLAR

Authors

  • Farhodova Shodiyona Author
  • Ibragimova Gulchexra Author

Keywords:

Kalit so‘zlar: Zamon kategoriyasi, grammatik zamon, morfologiya, sintaksis, semantika, pragmatika, qiyosiy tahlil, tarjima., Ключевые слова: Категория времени, грамматическое время, морфология, синтаксис, семантика, прагматика, сравнительный анализ, перевод., Keywords: Tense category, grammatical tense, morphology, syntax, semantics, pragmatics, comparative analysis, translation.

Abstract

    ANOTATSIYA: Ushbu maqolada o‘zbek va ingliz tillarida zamon kategoriyasining grammatik, semantik va funksional xususiyatlari qiyosiy tahlil qilinadi. Ingliz tilida zamon tizimi 12 ta grammatik shakldan iborat bo‘lib, harakatning vaqt bo‘yicha aniqligi, davomiyligi, tugallanganligi va odatiyligini ifodalaydi. O‘zbek tilida esa zamon asosan fe’l qo‘shimchalari orqali ifodalanadi va ingliz tiliga qaraganda sodda, ammo kontekstga bog‘liq semantik nuanslarga ega. Maqolada har ikki tilning zamon tizimlari morfologik, sintaktik va pragmatik jihatdan taqqoslanadi, ularning qiyosiy tahlili va tarjimadagi o‘xshashlik hamda farqlar o‘rganiladi. Tadqiqot natijalari zamon kategoriyasini o‘rganuvchilar, til o‘qituvchilari va tarjimonlar uchun amaliy ahamiyatga ega bo‘lib, tilshunoslik nazariyasi va qiyosiy lingvistika sohasida yangi bilimlarni boyitadi.

АННОТАЦИЯ: В статье проводится сравнительный анализ грамматических, семантических и функциональных особенностей категории времени в узбекском и английском языках. Английская система времен включает 12 грамматических форм, которые выражают точность, продолжительность, завершённость и регулярность действия. В узбекском языке время выражается преимущественно через глагольные суффиксы и контекст, что делает систему проще, но семантически богатой. Статья рассматривает морфологические, синтаксические и прагматические аспекты использования времени в обоих языках, а также их сходства и различия при переводе. Результаты исследования имеют практическое значение для изучающих язык, преподавателей и переводчиков и способствуют развитию сравнительной лингвистики и теории грамматики.

ABSTRACT: This article provides a comparative analysis of the grammatical, semantic, and functional characteristics of tense in Uzbek and English. The English tense system consists of 12 grammatical forms expressing the precision, duration, completion, and habituality of actions. In Uzbek, tense is primarily expressed through verbal suffixes and context, making it simpler but semantically rich. The article compares the morphological, syntactic, and pragmatic aspects of tense in both languages, highlighting similarities and differences relevant for translation. The findings are useful for language learners, teachers, and translators and contribute to the development of comparative linguistics and grammatical theory.

Published

2025-11-26