IQTISODIY OʻSISHNING ENDOGEN NAZARIYASI

Abstract

Iqtisodiy o‘sishning endogen nazariyasi zamonaviy makroiqtisodiyotning dolzarb yo‘nalishlaridan biri bo‘lib, iqtisodiy taraqqiyot omillari jamiyatning ichki resurslari va mexanizmlariga tayanishini asoslaydi. Mazkur nazariyaga ko‘ra, iqtisodiy o‘sishga faqat kapital jamg‘arilishi yoki tashqi investitsiyalar emas, balki bilimlar iqtisodiyoti, innovatsiyalar, ilmiy tadqiqotlar, inson kapitali va texnologik yangilanish kabi ichki omillar ta’sir ko‘rsatadi. Endogen yondashuv iqtisodiy rivojlanishning uzluksizligi va samaradorligini ta’minlashda davlatning institutsional roli, ta’lim va ilm-fanni qo‘llab-quvvatlashning ahamiyatini ta’kidlaydi. R. Barro, P. Romer, R. Lukas kabi iqtisodchilar tomonidan rivojlantirilgan bu nazariya iqtisodiy o‘sishni rejalashtirishda ichki imkoniyatlarni safarbar etish konsepsiyasini ilgari suradi. Endogen o‘sish modeli korxonalarda innovatsion faoliyatni rag‘batlantirish, raqobatbardoshlikni oshirish, intellektual salohiyatni kengaytirish, axborot texnologiyalarini rivojlantirish orqali milliy iqtisodiyotning barqaror o‘sishiga erishish mumkinligini ta’kidlaydi. Ushbu nazariya hozirgi globallashuv sharoitida iqtisodiy siyosatni shakllantirishda, ayniqsa, rivojlanayotgan davlatlar uchun yangi strategik yondashuvlarni ishlab chiqishda muhim nazariy-amaliy asos yaratadi.