QALQONSIMON BEZ MORFOFUNKSIONAL HOLATIGA UZOQ VAQT BOSILISH SINDROMINING TA’SIRI VA ASORATLARI
Keywords:
Kalit so‘zlar:Uzoq vaqt bosilish sindromi, qalqonsimon bez, gormonal disfunksiya, morfologik o‘zgarish, oksidlovchi stress, klinik asoratlar.Abstract
Annotatsiya: Uzoq vaqt bosilish sindromi (UVBS) organizmda murakkab patofiziologik o‘zgarishlarni yuzaga keltiruvchi og‘ir sindromlardan biri bo‘lib, uning asoratlari ko‘p organlarni, jumladan, qalqonsimon bez faoliyatini ham jiddiy darajada buzishi mumkin. Qalqonsimon bez organizmda metabolizm, termoregulyatsiya va immun javob jarayonlarida muhim gormonal boshqaruvchi hisoblanadi. UVBS natijasida yuzaga keladigan ishemiya-reperfuziya jarayonlari, yallig‘lanish mediatorlari va oksidlovchi stress mexanizmlari bezning morfologik va funksional holatini o‘zgartirib, gipotiroidizm, gormon balansining buzilishi hamda uzoq muddatli endokrin asoratlarni yuzaga keltiradi. Shu bois ushbu maqolada UVBS sharoitida qalqonsimon bezning morfofunksional o‘zgarishlari, klinik belgilari, patogenez mexanizmlari va asoratlari so‘nggi ilmiy manbalar asosida tahlil qilinadi.
References
1. Далгатова А. А., Горелова В. Г., Ибрагимова Э. И. Современный взгляд на патогенез, диагностику и лечение синдрома длительного сдавливания //актуальные проблемы науки и техники. – 2021. – С. 230-234.
2. Елисеева Л. Н. и др. Случай интенсивной терапии синдрома Гудпасчера //Южно-Российский журнал терапевтической практики. – 2023. – Т. 4. – №. 3. – С. 94-100.
3. Жигар А. В. Синдром длительного сдавления как одна из причин летальности пострадавших при ликвидatsiи чрезвычайных ситуatsiй //isbn 978-985-590-124-3© Государственное учреждение образования «Университет гражданской защиты Министерства по чрезвычайным ситуatsiям Республики Беларусь», 2021. – С. 130.
4. Кабартиева Ю. А., Моллаева А. М. Обзор литературы: Иммунопатогенез синдрома длительного сдавления //Современная наука: актуальные проблемы теории и практики. Серия: Естественные и технические науки. – 2021. – №. 3. – С. 270-272.
5. Пилипчук Т. П., Коваль М. И., Криницкая И. Я. Исследование биохимических показателей костного метаболизма у крыс в динамике развития синдрома длительного сдавления //Sciences of Europe. – 2020. – №. 59-1 (59). – С. 20-23.
6. Соколов Н. К. и др. Патогенетическое лечение механо-ожогового шока, вызванного обширной ожоговой травмой и синдромом длительного сдавления (обзор литературы) //Российские биомедицинские исследования. – 2024. – Т. 9. – №. 3. – С. 62-68.
7. Чумаков А. В. и др. Синдром длительного сдавления: общие принципы лечения на военно-морском флоте //Клиническая патофизиология. – 2020. – Т. 26. – №. 3. – С. 16-20.
8. Belghiti A., Benakrout A., Ali G. Anass El Bouti, Mustapha Bensghir, Khalil Abouelalaa. Crush Syndrome Associated with Thoracic Compression and Crushing of Both Lower Limbs: A Case Report //Sch J Med Case Rep. – 2024. – Т. 12. – С. 2159-2163.
9. Demirkol D. et al. Kidney Replacement Therapies and Outcomes in Children With Crush Syndrome–Associated Kidney Injury //JAMA network open. – 2025. – Т. 8. – №. 1. – С. 245.
10. Erdemir A. G. et al. Imaging in crush injury: a spectrum of findings in survivors of the twin earthquakes on February 6, 2023 //Emergency radiology. – 2023. – Т. 30. – №. 4. – С. 513-523.
11. Khan S. et al. Pathophysiology and management of crush syndrome: A narrative review //World Journal of Orthopedics. – 2025. – Т. 16. – №. 4. – С. 104489.
12. Krynytska I. et al. Comparative features of bioelements content in blood, liver and bone tissues in a rat model of crush-syndrome //Bangladesh Journal of Medical Science. – 2024. – Т. 23. – №. 3. – С. 714-721.
13. Long B., Liang S. Y., Gottlieb M. Crush injury and syndrome: a review for emergency clinicians //The American journal of emergency medicine. – 2023. – Т. 69. – С. 180-187.
14. Osman H. G. A. et al. Crush Syndrome and Systemic Necrosis in Trauma Patients: A Systematic Review of Pathophysiology, Anatomical Impact, and Renal Outcomes //Cureus. – 2025. – Т. 17. – №. 8.
15. Yumoto T. et al. Hydrogen gas treatment improves survival in a rat model of crush syndrome by ameliorating rhabdomyolysis //European Journal of Inflammation. – 2023. – Т. 21. – С. 172