QON BOSIMI REGULYATSIYASI: NEYROGUMORAL MEXANIZMLAR (BARORESEPTORLAR, RAAS, ADH)
Keywords:
Kalit so‘zlar: Qon bosimi regulyatsiyasi, baroreseptorlar, RAAS, ADH, renin, angiotensin II, aldosteron, vazopressin, simpatik tizim, parasimpatik tizim, qon hajmi, periferik qarshilik, gomeostaz.Abstract
Annatatsiya
Qon bosimining neyrohumoral regulyatsiyasi amalga oshiriladibaroreseptorlar (asab tizimi), renin-angiotensin-aldosteron tizimi (RAAS, gormonal) va antidiuretik gormon (ADH, gormonal) Baroreseptorlar bosimning o'zgarishiga javob beradi va signallarni miyaga uzatadi, yurak chiqishi va qon tomir tonusiga ta'sir qiladi. Past bosimda faollashtirilgan RAAS qon hajmini oshiradi va qon tomirlarini toraytiradi, plazma osmolyarligi oshganda yoki qon hajmi kamayganda chiqariladigan ADH buyraklarda suvning reabsorbtsiyasini kuchaytiradi, aylanma qon hajmini oshiradi va shu bilan qon bosimini oshiradi
References
1. Guyton A.C., Hall J.E. Textbook of Medical Physiology. 14th Edition. Elsevier, 2021.
2. Boron W.F., Boulpaep E.L. Medical Physiology. 3rd Edition. Elsevier, 2017.
3. Ganong W.F. Review of Medical Physiology. 26th Edition. McGraw-Hill Education, 2019.
4. Williams B. et al. "Clinical management of hypertension." The Lancet, 2022; 399(10334): 1097–1110.
5. O‘zbekiston Respublikasi Sog‘liqni Saqlash Vazirligi. Fiziologiya va Patofiziologiya asoslari. TTA, 2020.
6. European Society of Cardiology (ESC) Guidelines for the Management of Arterial Hypertension, 2023.