ISLOMIY MOLIYA VA AN’ANAVIY BANK TIZIMLARIDA LOYIHA BOSHQARUVI QIYOSIY TADQIQI

Abstract

Loyiha boshqaruvi moliyaviy tizimlarda muhim ahamiyatga ega bo‘lib, bu jarayon biznes loyihalarining muvaffaqiyatli amalga oshirilishida bevosita ta’sir ko‘rsatadi. Islomiy moliya tizimi va an’anaviy bank tizimlari o‘rtasidagi farqlar loyiha boshqaruvining samaradorligiga katta ta’sir ko‘rsatadi, chunki har ikki tizimda loyihalarni moliyalashtirish va risklarni boshqarishning usullari turlicha. Islomiy moliya tizimi, asosan, shariah qonunlariga asoslanadi va moliyaviy operatsiyalarni faqat "halol" usullar bilan amalga oshirishga yo‘naltirilgan. Bu tizimda risklarni taqsimlash va foyda olish usullari an’anaviy bank tizimidan farq qiladi, chunki foiz olish taqiqlanadi va uning o‘rniga boshqa moliyaviy instrumentlar, masalan, murabaha, musharaka yoki ijarah (leasing) ishlatiladi.

Bundan farqli o‘laroq, an’anaviy bank tizimi, odatda, foizga asoslangan kreditlarni taqdim etadi va risklarni boshqarishda an’anaviy usullardan foydalanadi. Bu tizimda banklar kreditlar orqali daromad olishni maqsad qiladi va investorlar uchun yuqori rentabellikni ta’minlashga intiladi. O‘zbekistonda an’anaviy banklar tijorat faoliyatining asosiy qismini tashkil etsa-da, islomiy moliya tizimi ham jadal rivojlanmoqda. O‘zbekistonda islomiy moliya banklari, masalan, "Ipoteka Bank" va "Xalq Bank", yirik infratuzilma loyihalarini moliyalashtirishda islomiy moliya prinsiplari asosida ishlaydi.