F73 SINDROMI: PROFOND INTELLEKTUAL NUQSONLAR — ETIOLOGIYA, DIAGNOSTIKA, REABILITATSIYA VA IJTIMOIY QO‘LLAB-QUVVATLASH JIHATLARI
Keywords:
F73 sindromi, profund intellektual nuqsonlar, ICD-10, diagnostika, etiologiya, reabilitatsiya, adaptiv xulq, komorbiditet, multidisipliner yondashuv, ijtimoiy qo‘llab quvvatlash.Abstract
Maqolada ICD-10 tasnifiga muvofiq F73 sindromi — profund intellektual
nuqsonlarning klinik xususiyatlari, etiologik omillari, diagnostik yondashuvlari hamda
reabilitatsiya jarayonlari tahlil qilingan. Ushbu buzilish kognitiv faoliyat va adaptiv
xulq-atvorning keskin cheklanishi bilan ajralib turadi. Genetik, perinatal va metabolik
omillar, shuningdek, komorbid holatlar (epilepsiya, sensorn buzilishlar, motor
rivojlanishning sustligi) haqida ilmiy dalillar keltirilgan. Diagnostika jarayonida
multidisipliner yondashuv, adaptiv xulqni baholash shkalalari va genetik
tekshiruvlarning
ahamiyati
yoritilgan.
Reabilitatsiya
bo‘yicha
alternativ
kommunikatsiya, maxsus pedagogik metodlar, fizioterapiya hamda oilaviy va ijtimoiy
qo‘llab-quvvatlash zarurligi ta’kidlangan. Maqolada shuningdek stigma, inson
huquqlari va resurslarning adolatli taqsimlanishi kabi ijtimoiy-axloqiy masalalar ham
ko‘rib chiqilgan.
References
1.
American Psychiatric Association. Diagnostic and Statistical Manual of
Mental Disorders, 5th Edition (DSM-5). Washington, DC: APA, 2013.
2.
World Health Organization. International Classification of Diseases, 10th
Revision (ICD-10). Geneva: WHO, 2016.
3.
Schalock, R.L., et al. Intellectual Disability: Definition, Classification, and
Systems of Supports, 12th Edition. American Association on Intellectual and
Developmental Disabilities, 2021.
4.
Matson, J.L., Kozlowski, A.M. Intellectual Disability and Developmental
Disorders: Diagnosis, Assessment, and Treatment. Springer, 2011.