NEFT MAHSULOTLARIDAN YUQORI QIYMATLI KIMYOVIY XOM ASHYO OLISH ZAMONAVIY USULLARI

Authors

  • Nazarov Sh.Yu Author
  • Mustafayeva R.A Author
  • Mukarramov S.B Author

Keywords:

neft qayta ishlash, olefinlar, BTX aromatiklar, katalitik kreking, bug' parchalanishi, metanoldan olefinlar, petrokimyo, propilen, etilen

Abstract

Neft va gaz zahiralari cheklanganligi sababli, mavjud neft 
konlaridan maksimal foyda olish va yuqori qiymatli kimyoviy xom-ashyo ishlab 
chiqarish dolzarb muammoga aylangan. Ushbu maqolada neft mahsulotlaridan etilen, 
propilen, BTX aromatiklar (benzol, toluol va ksilol) kabi asosiy petrokimyoviy xom
ashyolarni olishning zamonaviy usullari tahlil qilinadi. Bug' parchalanishi (steam 
cracking), katalitik kreking (FCC), gidrokrekking va metanoldan olefinlar olish (MTO) 
jarayonlarining asosiy tamoyillari, afzalliklari va cheklovlari ko'rib chiqiladi. 
Tadqiqotlar shuni ko'rsatdiki, yuqori og'irlikdagi FCC usullari propilen ishlab 
chiqarishni 10-15% dan 40% gacha oshirish imkonini beradi. MTO texnologiyasi 
metanoldan 80% gacha etilen va propilen olish samaradorligini ta'minlaydi. Maqolada, 
shuningdek, O'zbekiston kabi rivojlanayotgan mamlakatlar uchun eng maqbul 
texnologiyalar tavsiya etiladi. 

References

• Gholami, Z., Gholami, F., Tišler, Z., & Vakili, M. (2021). A Review on

Production of Light Olefins via Fluid Catalytic Cracking. Energies, 14(4), 1089.

https://doi.org/10.3390/en14041089

• Gholami, Z., Gholami, F., Tišler, Z., Tomas, M., & Vakili, M. (2021). A

Review on the Production of Light Olefins Using Steam Cracking of Hydrocarbons.

Energies, 14(23), 8190. https://doi.org/10.3390/en14238190

• McKinsey & Company. (2022). From crude oil to chemicals: How refineries

can adapt to shifting demand. McKinsey Chemicals Practice. Retrieved from

https://www.mckinsey.com/industries/chemicals

• IEA. (2018). The Future of Petrochemicals: Towards more sustainable

plastics and fertilisers. International Energy Agency. Paris, France.

• Vogt, E. T. C., & Weckhuysen, B. M. (2015). Maximizing propylene

production via FCC technology. Applied Petrochemical Research, 5(2), 155-171.

https://doi.org/10.1007/s13203-015-0104-3

• Zhang, Y., Liu, X., Wang, H., & Chen, J. (2025). The effect of accessibility

to acid sites in Y zeolites on ring opening reaction in light cycle oil hydrocracking.

Chemical Synthesis, 5(1), 133. https://doi.org/10.1016/j.chemsyn.2024.133

• Laredo, G. C., Castillo, J. J., & Marroquin-Sanchez, G. (2019). Effect of the

catalytic system and operating conditions on BTX formation using tetralin as a model

molecule.

Applied

Petrochemical

https://doi.org/10.1007/s13203-019-00237-4

Research,

9(4),

237-252.

• Liu, Z., Sun, C., Wang, G., Wang, Q., & Cai, G. (2015). Methanol to Olefins

(MTO): From Fundamentals to Commercialization. ACS Catalysis, 5(4), 2305-2325.

https://doi.org/10.1021/acscatal.5b00007

Published

2025-11-01

How to Cite

NEFT MAHSULOTLARIDAN YUQORI QIYMATLI KIMYOVIY XOM ASHYO OLISH ZAMONAVIY USULLARI. (2025). ОБРАЗОВАНИЕ НАУКА И ИННОВАЦИОННЫЕ ИДЕИ В МИРЕ, 80(3), 97-103. https://journalss.org/index.php/obr/article/view/4178