BOLALARDA UYQUNING BUZILISHLARI VA UNING RIVOJLANISHGA TA’SIRI
Keywords:
uyqu buzilishlari, rivojlanish, insomniya, enurez, apnoe, tungi vahima, sirkadiyal ritmlar, nerv tizimi, gormonal muvozanat, psixofiziologik rivojlanish, uyqu gigiyenasi, profilaktika, kognitiv faoliyat, immunitet, ota-ona nazorati, sog‘lom turmush tarzi.Abstract
Ushbu maqolada bolalarda uchraydigan uyquning turli buzilishlari, ularning
sabablari, klinik ko‘rinishlari va bolaning jismoniy hamda psixik rivojlanishiga
ko‘rsatadigan ta’siri atroflicha tahlil qilinadi. Uyqu – bola organizmi uchun fiziologik
dam olish jarayoni bo‘lib, uning sifati va davomiyligi markaziy asab tizimining
shakllanishi, gormonlar sekretsiyasi, immun tizimining faoliyati, o‘sish jarayonlari
hamda kognitiv (bilish) qobiliyatlar bilan bevosita bog‘liqdir. Maqolada ayniqsa,
zamonaviy hayot tarzi, texnologik vositalardan ortiqcha foydalanish, stress omillari,
noto‘g‘ri kundalik rejim va ota-onalarning e’tiborsizligi natijasida yuzaga kelayotgan
uyqu buzilishlari holatlari tahlil qilinadi. Shuningdek, uyqu yetishmovchiligining
bolaning aqliy faoliyatiga, xotira va diqqatning shakllanishiga, emotsional
barqarorlikka, o‘sish gormoni sekretsiyasiga va immunitetga ko‘rsatadigan salbiy
ta’siri ilmiy manbalar asosida yoritiladi. Maqolada pediatriyada uyqu gigiyenasi va
profilaktikaning o‘rni, shuningdek, ota-onalar va pedagoglarning ushbu jarayondagi
mas’uliyati ham muhim o‘rin egallaydi. Bolalarda sog‘lom uyquni ta’minlash uchun
ilmiy asoslangan tavsiyalar, individual yondashuv zarurligi hamda o‘z vaqtida tashxis
qo‘yish va tuzatish choralari muhimligi ta’kidlanadi. Ushbu maqola bolalar
salomatligini mustahkamlash, ularning to‘laqonli psixofiziologik rivojlanishini
qo‘llab-quvvatlashga qaratilgan.
References
1. Kim, S. H., et al. (2024). Relationship between sleep disturbance and developmental
aspects in preschool-aged children with DD. BMC Pediatrics.
2. Wang, B., et al. (2016). Developmental trajectories of sleep problems from
childhood to adolescence. Frontiers in Psychology.
3. Cohen, Y. (2024). Sleep-related disorders in children: A narrative review. Pediatric
& Developmental International.
4.Scheer FAJL, Hilton MF, Mantzoros CS, Shea SA Circadian Fault negative
metabolic and cardiovascular effects of adaptation. America. 10. Aeschbach D,
Lockyer BJ, Dijk D.J, et al. Daytime sleep use of transdermal melotonin delivery for
improvement. Clinical pharmacology and therapy. 2009; 86 (4): 378-382 .doi:
10.1038 / clpt.2009.109.
