ATMOSFERA IFLOSLANISHI VA UNING INSON SALOMATLIGIGA TA’SIRI: GLOBAL PATOFIZIOLOGIK TAHLIL VA IJTIMOIY IQTISODIY XAVFNI KVANTIFIKATSIYALASH

Authors

  • Ergasheva Oltinoy Xushnudbek qizi Author

Keywords:

Atmosfera ifloslanishi, PM2.5, oksidlovchi stress, sistemali yallig‘lanish, GBD, bevaqt o‘lim, ekologik epidemiologiya, sog‘liqni saqlash yuklamasi.

Abstract

Ushbu kengaytirilgan ilmiy-tahliliy tadqiqot global sog‘liqni saqlash muammosi 
bo‘lgan atmosfera ifloslanishining biologik va iqtisodiy yukini ko‘rib chiqadi. 
Maqolada asosiy ifloslantiruvchi moddalarning (PM2.5, $NO_2$, Ozon) oksidlovchi 
stress va sistemali yallig‘lanish orqali inson organizmiga, xususan, nafas olish, yurak
qon tomir va asab tizimlariga ko‘rsatadigan patogen ta’siri chuqur tahlil qilinadi. 
Jahon Sog‘liqni Saqlash Tashkiloti (JSST) va Global Burden of Disease (GBD) 
hisobotlariga asoslanib, ifloslanishning bevaqt o‘lim darajasiga ta’siri statistik jihatdan 
kvantifikatsiyalanadi hamda xavfni kamaytirish bo‘yicha samarali siyosiy-texnologik 
choralar taklif etiladi.

References

1.

Chaqiriqlar va Global Hisobotlar:o

World Health Organization (WHO). (2024). Ambient (outdoor) air pollution:

Health impacts. Retrieved from https://www.who.int/data/gho/data/themes/air

pollution

o

Global Burden of Disease Study (GBD). (2020). Air pollution and its role in

global mortality and morbidity trends, 1990-2019. The Lancet. [Doi or URL]

o

United Nations Environment Programme (UNEP). (2023). Action on Air

Quality: A global policy summary. Nairobi, Kenya: UNEP Publications.

2.

o

Patofiziologik va Biologik Tahlillar:

Brook, R. D., et al. (2010). Air Pollution and Cardiovascular Disease: A

Statement for Healthcare Professionals From the Expert Panel on Population and

Prevention Science of the American Heart Association. Circulation, 121(21), 2331

2378.

(Izoh: PM zarrachalarining yurak-qon tomir tizimiga ta'siri

mexanizmlariga oid manba).

o

Pope, C. A., III, et al. (2019). Cardiovascular effects of fine particulate air

pollution (PM2.5). Current Opinion in Cardiology, 34(3), 240–247.

o

Calderón-Garcidueñas, L., et al. (2016). Air pollution and neuroinflammation

in children: A review. Developmental Neurobiology, 76(3), 282–298.

(Izoh: Asab tizimiga va neyroyallig‘lanishga ta'siriga oid manba).

3.

o

Siyosat va Iqtisodiy Baholash:

OECD. (2020). The Economic Consequences of Outdoor Air Pollution. OECD

Publishing. [Doi or URL]

o

(Izoh: Iqtisodiy yuk va YaIMga ta'sirini kvantifikatsiyalashga oid

manba).

World Bank. (2021). Cleaning the Air: Air Quality Management and Policy

Interventions. Washington, D.C.: World Bank Group.

4.

(Izoh: Texnologik va siyosiy choralar samaradorligiga oid manba).

Milliy va Mintaqaviy Adabiyotlar (O'zbekiston misolida qo'shish uchun):

Published

2025-11-19

How to Cite

ATMOSFERA IFLOSLANISHI VA UNING INSON SALOMATLIGIGA TA’SIRI: GLOBAL PATOFIZIOLOGIK TAHLIL VA IJTIMOIY IQTISODIY XAVFNI KVANTIFIKATSIYALASH. (2025). ОБРАЗОВАНИЕ НАУКА И ИННОВАЦИОННЫЕ ИДЕИ В МИРЕ, 81(4), 203-210. https://journalss.org/index.php/obr/article/view/5798