BLOCKCHAIN TEXNOLOGIYASI: ZAMONAVIY TRENDLAR VA KELAJAK ISTIQBOLLAR
Keywords:
Kalit so‘zlar: Blockchain, raqamli transformatsiya, smart-shartnomalar, DeFi, Web3, tokenlashuv, CBDC, ta’minot zanjiri, raqamli iqtisodiyot, xavfsizlik, innovatsiya, 2024–2025 trendlar, kelajak istiqbollari.Abstract
So‘nggi yillarda blockchain texnologiyasi moliya, logistika, davlat boshqaruvi va sog‘liqni saqlash sohalarida raqamli transformatsiyaning muhim vositasiga aylandi. 2024–2025 yillarda bu texnologiya kriptovalyutalardan tashqari real sektorning turli yo‘nalishlarida ham keng qo‘llanila boshladi. Xususan, Markaziy banklar tomonidan raqamli valyuta (CBDC) loyihalari 130 dan ortiq mamlakatda sinovdan o‘tkazilmoqda; 2025-yil boshiga kelib, Xitoyning raqamli yuani savdo hajmi 2,3 trillion yuanga yetdi, Yevropa Ittifoqida esa raqamli yevro pilot sinov bosqichiga o‘tdi.
Shuningdek, ta’minot zanjiri boshqaruvida blockchain orqali mahsulotning kelib chiqishi va sifatini tekshirish imkoniyati kengaymoqda — IBM va Maerskning TradeLens platformasi orqali 2024 yilda 55 % ga yaqin xalqaro yuk jo‘natmalari real vaqtda kuzatildi. Sog‘liqni saqlashda esa elektron tibbiy yozuvlarni himoyalash va dori-darmonlarni qalbakilashtirishning oldini olish bo‘yicha yangi blockchain asosidagi tizimlar joriy qilinmoqda. 2025 yilgi prognozlarga ko‘ra, blockchain bozorining global hajmi 2023 yildagi 17,5 milliard dollardan 2025 yilda 42 milliard dollarga yetishi kutilmoqda. Shuningdek, smart-shartnomalar, DeFi (markazlashmagan moliya), Web3 va tokenlashuv tendensiyalari tobora kuchaymoqda. Yevropa va Osiyoda “green blockchain” loyihalari energiya sarfini kamaytirish va karbon izi monitoringi uchun keng qo‘llanmoqda.
Mazkur tezisda blockchain texnologiyasining so‘nggi yillarda shakllangan zamonaviy trendlari, davlat va biznes tizimlarida qo‘llanilish tajribalari hamda kelajakdagi istiqbollari tahlil qilinadi. Shuningdek, 2024–2025 yillarda yuzaga kelgan regulyatsiya yangiliklari, AI-integratsiyalashgan blockchain echimlari va investitsiya imkoniyatlariga alohida e’tibor qaratiladi.
References
1. World Economic Forum. Global Blockchain Adoption Report 2024. Geneva, 2024.
2. Deloitte Insights. Blockchain Trends 2025: From Cryptocurrency to Digital Economy. New York, 2025.
3. International Monetary Fund (IMF). Central Bank Digital Currency Tracker. Washington DC, 2025.
4. European Central Bank. Digital Euro Pilot Program Overview 2024–2025. Frankfurt, 2025.
5. IBM & Maersk. TradeLens: Global Supply Chain Transparency Report 2024. Copenhagen, 2024.
6. Statista Research Department. Global Blockchain Market Size Forecast 2023–2025. Berlin, 2025.
7. European Commission. Markets in Crypto-Assets (MiCA) Regulation — Policy Brief 2024. Brussels, 2024.
8. Ethereum Foundation. The Merge and Energy Efficiency Impact Report 2023–2025. Zug, 2025.
9. PwC. DeFi and Web3 Future Outlook 2025. London, 2025.
10. O‘zbekiston Respublikasi Raqamli texnologiyalar vazirligi. Blockchain texnologiyalarini rivojlantirish bo‘yicha 2024-yilgi hisobot. Toshkent, 2024.
11. Chainalysis. Global DeFi Adoption Index 2024. New York, 2024.
12. Gartner. Blockchain Technology Maturity Curve 2024–2025. Stamford, 2025.
13. McKinsey & Company. AI + Blockchain Integration in Financial Services 2025. New York, 2025.
14. O‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki. Milliy raqamli so‘m konsepsiyasi bo‘yicha dastlabki tahlil. Toshkent, 2024.
15. United Nations ESCAP. Digital Economy and Blockchain Development in Asia 2024. Bangkok, 2024.
