AVTOMATIKA TUSHUNCHASI VA UNING SANOATDAGI AHAMIYATI
Keywords:
Kalit so‘zlar: avtomatika, sanoat avtomatizatsiyasi, PLC, SCADA, Industry 4.0, Raqamli O‘zbekiston-2030, samaradorlik, xavfsizlik, PID-regulyator, simulyatsiya.Abstract
Annotatsiya: Ushbu maqola avtomatika tushunchasini chuqur ochib beradi va uning zamonaviy sanoatdagi strategik ahamiyatini tahlil qiladi. Kirish qismida avtomatikaning tarixi, Industry 4.0 doirasidagi o‘rni va O‘zbekiston iqtisodiyotidagi roli yoritiladi. Adabiyotlar sharhi orqali global va mahalliy ilmiy yondashuvlar solishtiriladi. Metodologiya bo‘limida ikkilamchi va birlamchi manbalar, statistik tahlil (SPSS), simulyatsiya (MATLAB/Simulink) va case study usullari qo‘llanilgan. Tahlil natijalarida O‘zbekiston korxonalarida avtomatika joriy etilishi natijasida samaradorlik 21,4 %, nuqson darajasi 93,2 % ga kamaygani isbotlangan. Xulosada “Avtomatika-2030” milliy dasturi, malaka oshirish va kiberxavfsizlik bo‘yicha amaliy takliflar berilgan. Maqola O‘zbekistonning raqamli iqtisodiyotga o‘tishida avtomatikaning asosiy harakatlantiruvchi kuch ekanligini ta’kidlaydi.
References
1. Deloitte. (2024). 2024 Manufacturing Industry Outlook. Deloitte Insights.
2. McKinsey Global Institute. (2023). The future of work after COVID-19. McKinsey & Company.
3. World Economic Forum. (2023). The Future of Jobs Report 2023. Geneva: WEF.
4. IEEE Transactions on Industrial Electronics. (2023). Special Issue on Industrial Automation, 70(5).
5. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining Farmoni. (2020). PF-6079-son. Toshkent: Adliya vazirligi.
6. Wiener, N. (1948). Cybernetics. Cambridge, MA: MIT Press.
7. Ziegler, J. G., & Nichols, N. B. (1942). Transactions of the ASME, 64(8), 759–768.
8. Bennett, S. (1993). A History of Control Engineering. London: Peter Peregrinus Ltd.
9. Bonfatti, F., et al. (2018). Industrial Automation: Hands-On. New York: McGraw-Hill.
10. Xo‘jayev, A. (2020). Sanoat avtomatizatsiyasi. Toshkent: Fan va texnologiya.
11. To‘xtayev, M. (2022). O‘zbekiston iqtisodiy axborotnomasi, 4(2), 45–58.
12. IEEE Transactions on Industrial Electronics. (2023).
13. McKinsey Global Institute. (2023).
14. McKinsey, Deloitte, WEF, PF-6079.
15. MATLAB/Simulink Documentation. (2025). Control System Toolbox. MathWorks.
16. Deloitte (2024); McKinsey (2023).
17. Navoiy KMK ichki hisoboti. (2024).
18. MATLAB/Simulink natijalari.
