ODAMDAGI IRSIY KASALLIKLARGA SABAB BO‘LADIGAN ALKOGOLLARNING TA’SIRI
Keywords:
Kalit so’zlar: Alkogol, irsiyat, genetika, mutatsiya, DNK, epigenetika, irsiy kasalliklar, genetik nuqson, gametalar, zigota, fetal alkogol sindromi, homila rivojlanishi, nasl salomatligi, genetik o‘zgarishlar, nasldan-naslga o‘tish, xromosoma buzilishi, genetik xavf omillari, alkogolizm, tibbiy genetika, genetik profilaktika.Abstract
Annotatsiya: Ushbu maqolada alkogol moddalarning inson genetik tizimiga ko‘rsatadigan ta’siri va ularning ʼirsiy kasalliklarni keltirib chiqarishdagi o‘rni yoritilgan. Alkogolning organizmga kirgach DNK tuzilmasiga zarar yetkazishi, gen mutatsiyalarini keltirib chiqarishi hamda epigenetik mexanizmlarni buzishi haqida ilmiy ma’lumotlar keltirilgan. Tadqiqotlar shuni ko‘rsatadiki, alkogol erkaklarning spermatozoidlari va ayollarning tuxum hujayralarida genetik nuqsonlar paydo bo‘lishiga sabab bo‘ladi. Natijada, kelajak avlodlarda irsiy kasalliklar — xususan, tug‘ma nuqsonlar, aqliy rivojlanishdagi orqada qolish, yurak va asab tizimi kasalliklari xavfi ortadi. Shuningdek, maqolada fetal alkogol sindromi (FAS) kabi patologiyalar misolida homiladorlik davrida alkogolning salbiy ta’siri tahlil qilingan. Maqola yakunida alkogolizmga qarshi profilaktika, sog‘lom turmush tarzini targ‘ib etish va genetik salomatlikni asrash muhimligi ta’kidlanadi.
References
1. Qodirov A., Jo‘rayev M. Umumiy genetika asoslari. – Toshkent: O‘qituvchi nashriyoti, 2020.
2. Hasanov R., Karimova N. Tibbiy genetika va irsiy kasalliklar. – Toshkent: Innovatsiya nashriyoti, 2021.
3. G‘afurov Sh., Nurmatova D. Biologiya va genetika asoslari. – Toshkent: Fan va texnologiya, 2019.
4. World Health Organization (WHO). Alcohol and Health: Genetic and Epigenetic Consequences. – Geneva, 2022.
5. Smith, L., Johnson, K. Genetic and Epigenetic Effects of Alcohol Exposure in Humans. – Nature Genetics Journal, Vol. 53, 2021.
6. Jones, K. L., Smith, D. W. Recognition of the Fetal Alcohol Syndrome in Early Infancy. – The Lancet, 1973.
7. Milligan, N., & Robinson, L. Alcohol, DNA Damage and Inheritance Risk. – Journal of Medical Genetics, 2020.
