ARABCHA O’ZLASHMALAR O’ZBEK TILIDA: SHAKL, MA’NO VA ISHLATILISH XUSUSIYATLARI
Keywords:
Kalit so‘zlar: arabcha o‘zlashmalar, fonetik moslashuv, semantik o‘zgarish, stilistik kontekst, morfologik integratsiya, o‘zbek tili, diniy leksika, rasmiy uslubAbstract
ANNOTATSIYA:Ushbu maqola o‘zbek tilida uchraydigan arabcha
o‘zlashmalarning lingvistik xususiyatlarini har tomonlama yoritishga qaratilgan. Arab
tilidan o‘zbek tiliga o‘zlashgan leksik birliklarning shakl jihatdan fonetik va
morfologik moslashuvi, ularning semantik o‘zgarishlari hamda zamonaviy o‘zbek
tilida qo‘llanilish xususiyatlari tahlil qilinadi. Maqolada arabcha o‘zlashmalarning
qanday kontekstlarda ishlatilishi, ular qanday stilistik va funksional yuklama kasb
etishi ko‘plab adabiy, rasmiy va og‘zaki nutq namunalari orqali ochib beriladi.
Shuningdek, bu so‘zlarning milliy til tarkibida qanday semantik torayish, kengayish
yoki ma’no ko‘chishlarga uchragani lingvistik misollar asosida yoritiladi. Arabcha
o‘zlashmalar o‘zbek tilining boyishiga, diniy-ma’naviy va ilmiy-rasmiy leksikasining
shakllanishiga katta ta’sir ko‘rsatgan. Ushbu maqolada ayni o‘zlashmalarning shakliy
va ma’noviy o‘zgarishlari bilan bir qatorda ularning hozirgi tilshunoslikdagi o‘rni va
dolzarbligi ham baholanadi.
References
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR
1. Abduazizov, I. (2018). O‘zbek tiliga kirib kelgan arabcha o‘zlashmalar fonetik
xususiyatlari. Toshkent: Fan va Texnologiya.
2. Islomov, R. (2020). Arab tilidan o‘zbek tiliga o‘tgan leksik birliklarning
semantik evolyutsiyasi. Til va Adabiyot, 3(12), 45–52.
3. Karimov, S. (2019). Arabcha o‘zlashmalarning o‘zbek tilidagi morfologik
integratsiyasi. O‘zbek tili va adabiyoti, 1, 75–81.
4. Mamatqulov, A. (2021). Arab tilidan o‘zbek tiliga o‘tgan so‘zlarning stilistik
xususiyatlari. Toshkent: O‘zbekiston Milliy Universiteti Nashriyoti.
5. Nasriddinova, G. (2017). Arabcha o‘zlashmalarning o‘zbek tilida qo‘llanilishi
va ularning uslubiy roli. Filologiya fanlari, 5(18), 102–108.
6. Qodirov, M. (2016). Arabcha va forscha o‘zlashmalar o‘zbek tilida: taqqosiy
tahlil. Samarqand: Samarqand Davlat Universiteti Nashriyoti.
7. Rashidov, T. (2015). Arab tilidan o‘zbek tiliga o‘tgan diniy terminlarning leksik
va semantik o‘zgarishlari. O‘zbek tili va madaniyati, 2(9), 60–67.
8. Sodikova, N. (2022). Arabcha o‘zlashmalarning zamonaviy o‘zbek tilidagi
qo‘llanilishi: korpus asosida tahlil. Lingvistika, 4(23), 130–138.
9. Tolipov, D. (2018). O‘zbek tilidagi arabcha o‘zlashmalar: etimologik va
funksional aspektlar. Filologik izlanishlar, 7(2), 88–95.
10. Zokirova, L. (2019). Arab tilidan o‘zbek tiliga o‘tgan so‘zlarning ma’nosi va
ishlatilish xususiyatlari. Toshkent: O‘zbek Tilshunoslik Instituti Nashriyoti.
