O‘ZBEK TILIDA NOAN’ANAVIY KO‘MAKCHILAR, YANGI PAYDO BO‘LGAN YOKI FUNKSIYASI O‘ZGARGAN BIRLIKLARNING NAZARIY ASOSLARI

Abstract

 
Yordamchi so‘zlar guruhiga kiruvchi ko‘makchilarning kelib chiqishi va qaysi 
turkumlar  bilan  bog‘liqligi  hamda  noan’anaviy  ko‘makchilar  haqida  so‘z    yuritar 
ekanmiz. Bunda nazariy bilim berish, bilim, ko‘nikma va malakalarni mustahkamlash 
va izohli metod turlaridan foydalanamiz. Ko‘makchilar haqida nazariy ma‘lumotlar 
bayon  etilib,  avvalgi  ko‘nikmalar  takrorlaymiz.  Ko‘makchilarning  boshqa  so‘z 
turkumlaridan ko‘makchiga aylanish jarayoni, etimologiyasidagi muammoli jarayonlar 
va  boshqa  yordamchi  so‘zlar(bog'lovchi  va  yuklama)dan  farqli  jihatlariga  izoh 
beramiz. 
Ma’lumki, o‘zbek tilidagi yordamchi so‘zlar guruhiga bog‘lovchi, ko‘makchi va 
yuklama  kiradi.  Ularning  har  biri  o‘ziga  xos  xarakterga  va  tuzilishga  ega. 
Ko‘makchilar  ular  orasida  eng  ko‘p  tasnif  qilinuvchi  yordamchi  so‘z  hisoblanadi. 
Chunki  ko‘makchilar  boshqa  yordamchi  so‘zlar-bog‘lovchi  yukalamalardan  farqli 
ravishda mustaqil ma‘nosini qisman bo‘lsa-da, yo‘qotmagan so‘zlardir. Shuningdek, 
koʻmakchilar  soʻzning  sintaktik  xususiyatini  belgilab,  gap  boʻlagi  sifatida 
shakllanishini  taʼminlaydi.  Ma‘lumot  o‘rnida  shuni  aytish  kerakki,  o‘zbek  tilidagi 
ko‘makchilarga  birinchi  bo‘lib  mukammal  ta‘rifni  professor  A.N.Kononov  bergan: 
’’Ko‘makchilar shunday bir gruppa so‘zlariki,ular ot bilan yoki obyekt bilan predikat 
orasidagi  qurol-vosita,  maqsad,  sabab,  payt,  masofa,  yo‘nalish,  o‘xshatish  kabi 
munosabatning yaratilishida xizmat qiladi.’’