O'ZBEK, TURK,OZORBAYJON TILLARINING QIYOSIY-TARIXIY AHAMIYATI
Abstract
“Turkiy tillarning qiyosiy-tarixiy grammatikasi” fani turkiy tillarning fonetik,
leksik va grammatik xususiyatlarini o‘rganadi, ularning tarixiy rivojlanishi va o‘ziga
xosliklarini yoritadi. Talabalar fan orqali turkiy tillarning shakllanishi, tasnifi va
ularning boshqa tillar bilan munosabatlarini chuqur o‘rganadilar.
Har bir xalq tilining shakllanishi shu tilda so'zlashuvchi xalqning kelib chiqish
tarixi bilan bevosita bogliqdir. Turkiy, xususan, o‘zbek xalqining etnogenezini
aniqlash tarixchilar, etnograflar, arxeologlar, tilshunoslar va adabiyotshunoslar shunga
o‘xshash soha olimlarining birgalikda ish olib borishlarini talab qiladi. Masalan,
hozirgi zamon o‘rta va Markaziy Osiyo xalqlarining etnogenezini bilish — shu
hududda qadimda yashagan xalqlar — saklar (skiflar), massagetlar, sug‘dlar, kushonlar
(yoki toxarlar), xunnlar ham da boshqa qo‘shni xalqlarning tarixini o‘rganish bilan
bog‘liqdir. H ar bir xalqning shakllanishi uning ijtimoiy tuzumi, m adaniyati, tili va
ongining shakllanishi bilan belgilanadi. Turkiy xalqlarning genezisi va tilining
shakJlanishini aniqlashda eng m urakkab muammo 0 ‘rta va Markaziy Osiyoning eng
qadimgi tarixini va bu hududda istiqomat qilgan qadimgi etnik guruhlar, ularning qaysi
bir tilda so‘zlashganini aniqlash masalasidir. Bu sohada asosiy m anbalar — qadimgi
eron, yunon, xitoy, arab tillarida yozilgan yodnom alar, arxeologik qazilmalar hamda
hozirgi zam on sheva materiallaridir. Mavjud turkiy yozma yodgorliklarning eng
eskilari V U -X asrlarga oiddir.
References
ADABIYOTLAR RO‘YXATI:
1. Абдурасулов Ё. Туркий тилларнинг қиёсий-тарихий грамматикаси. –
Тошкент, 2009. 4.
2. Dadaboyev H., Xolmanova Z. Turkiy tillarning qiyosiy-tarixiy grammatikasi. –
Toshkent, 2015.
3. Ё Саидов. Жадидлар ва Ойбек/Адабиёт ва таржима: Илмий мақолалар
тўплами. Т.: Зарқалам, 83-85
4. СЁ Сиддиқович. Беҳбудийнинг «Тил масаласи» мақоласи хусусида.
Педагогик маҳорат. -Бухоро 1 (2), 41-46 3. Ё Саидов. Жадид поэтик асарлари
тилидаги янги сўзлар таҳлили. Бухоро давлат университети илмий ахбороти.-
Бухоро 1, 59-64 Сафаров М. Наблюдения no лексике тюркских язы ков, /
Исследования по лексике и грамматике тюркских языков. -Т.: Фан, 1980. -С.
126.
5. Is’hoqov М ., Sodiqov Q., Omonov Q. Mangu bitiglar.-T., 201)4- IS Ilf).
6. Sodiqov Q. Turkiy yozm a yodgorliklar tili: adabiy tilning yuzaga kelishi va
tiklanishi.- T.. 2 0 0 6 .-В ^208
7. Абдурасулов Ё. Туркий тилларнинг циёспй-тарихий грамматикаси. Т.: Фаи,
2009
8. Усманова Ш. Олтой тиляарида муиапарак маиший лексика. Филея, фан. д.-
ри... дисс.-я.-Т., 2011 -.324 д.; muallif Олтой тиляарида муштарак маиший
лексика. - Т.:Фан, 2010.
