RAQAMLI IQTISODIYOT TIZIMIGA BO‘LADIGAN HUJUMLAR TAHLILI
Keywords:
Kalit so‘zlar:raqamli iqtisodiyot; kiberxavfsizlik; DDoS; phishing; ransomware; credential stuffing; API xavfsizligi; bulut konfiguratsiyasi xatolari; IAM; Zero Trust; MFA/FIDO2; SIEM; ELK; IoT botnetlar.Abstract
Annotatsiya:Ushbu maqolada raqamli iqtisodiyot infratuzilmasiga nisbatan
keng tarqalgan kiberhujumlar - DDoS, phishing, ransomware, credential stuffing, API
suiste’moli va bulut konfiguratsiyasi xatolari - ning mohiyati, ta’sir doirasi va
evolyutsiyasi tizimli tahlil qilinadi. ENISA (2024), Verizon DBIR (2024), IBM (2024)
va boshqa manbalar asosida bank/to‘lov tizimlari, davlat resurslari hamda e-commerce
sektorlarida xatarlar profilining farqlari ko‘rsatiladi. Shuningdek, ko‘p bosqichli
mudofaa modeli doirasida texnik (AES, ECC, Ascon; MFA/FIDO2; WAF, IDS/IPS;
DDoS mitigatsiya), tashkiliy (siyosatlar, treninglar, ta’minot zanjiri auditi) va analitik
(SIEM, ELK, AI-asosli monitoring) choralarining integratsiyalashgan qo‘llanishi
samaradorligi asoslanadi. Natijalar shuni ko‘rsatadiki, sektorga xos xavf profiliga
moslashtirilgan va me’yoriy talablar bilan uyg‘unlashgan kompleks yondashuv
barqarorlik, uzluksizlik va foydalanuvchi ishonchini ta’minlashda hal qiluvchi
ahamiyat kasb etadi.
References
1. ENISA. (2024). ENISA Threat Landscape 2023/2024. European Union Agency for
Cybersecurity. https://www.enisa.europa.eu/publications
2. Verizon. (2024). 2024 Data Breach Investigations Report (DBIR).
https://www.verizon.com/business/resources/reports/dbir/
3. IBM Security, & Ponemon Institute. (2024). Cost of a data breach report 2024. IBM.
https://www.ibm.com/reports/data-breach
4. Microsoft. (2024). Digital Defense Report 2024.
https://www.microsoft.com/digitaldefense
5. FireEye/Mandiant. (2024). M-Trends 2024: Insights into today’s threat landscape.
https://www.mandiant.com/resources/m-trends
6. International Organization for Standardization. (2022). ISO/IEC 27001:2022 —
Information security, cybersecurity and privacy protection — Information security
management systems — Requirements. ISO.
7. National Institute of Standards and Technology. (2020). Zero Trust architecture (SP
800-207). https://doi.org/10.6028/NIST.SP.800-207
8. National Institute of Standards and Technology. (2023). Lightweight cryptography:
Announcement of selected algorithms (Ascon).
https://csrc.nist.gov/projects/lightweight-cryptography
9. National Institute of Standards and Technology. (2024). Cybersecurity Framework
(CSF) 2.0. https://www.nist.gov/cyberframework
10. OWASP. (2021). OWASP Top 10: 2021. OWASP Foundation. https://owasp.org
11. OWASP. (2023). API Security Top 10: 2023. OWASP Foundation.
12. Kaspersky Lab. (2023). Kaspersky Security Bulletin 2023: Statistics & trends.
13. Cloudflare. (2024). DDoS threat report 2024 (Year in Review).