NEYROESTETIKA: SAN'AT ASARLARINI IDROK QILISHNING NEYROPSIXOLOGIK ASOSLARI
Keywords:
Kalit so'zlar: neyroestetika, san'atni idrok qilish, estetik tajriba, bosh miya, limbik tizim, Semir Zeki, V.S. Ramachandran, ko'zgu neyronlar, vizual idrok, neyropsixologiya.Abstract
Annotatsiya
Ushbu maqolada san'at asarlarini idrok qilishning neyropsixologik mexanizmlari
o'rganiladi. Neyroestetika fanining asosiy tushunchalari, xususan, Semir Zeki va
Vilayanur Ramachandran kabi olimlarning nazariyalari tahlil qilinadi. Maqolada vizual
ma'lumotlarni qayta ishlash, limbik tizimning hissiy reaksiyalardagi roli, "yuqoridan
pastga" va "pastdan yuqoriga" idrok modellari, shuningdek, ko'zgu neyronlar va
empatik bog'lanish kabi masalalar ko'rib chiqiladi. San'atning inson miyasiga ta'siri,
estetik tajribaning neyrobiologik asoslari va bu sohadagi zamonaviy yondashuvlar
oddiy va tushunarli tilda bayon etilgan.
References
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO'YXATI
1. Zeki, S. Ichki ko‘rish: San’at va miyani tadqiq etish. — Oksford universiteti
nashriyoti, 1999.
2. (San’atni idrok qilish jarayonida miya tuzilmalari va vizual korteks faoliyati
haqida.)
3. Ramachandran, V.S. va Xirstein, V. “San’at ilmi: Estetik tajribaga neyrologik
yondashuv.” — Ong tadqiqotlari jurnal, 1999.(Estetika va idrok mexanizmlarini
neyropsixologik asosda tushuntiruvchi klassik maqola.)
4. Leder, X. va boshqalar. “Estetik qadrlash va estetik baholash modeli.” — Britaniya
psixologiya jurnali, 2004. (San’atni idrok qilishning bosqichma-bosqich kognitiv
modeli.)
5. Chatterjee, A. Estetik miya: Insonning go‘zallikka intilishi qanday shakllangan. —
Oksford universiteti nashriyoti, 2014. (Go‘zallik, zavq va emotsional idrokning
neyrobiologik mexanizmlari.
6. Kandel, E. San’at va miya fanida reduksionizm. — Kolumbiya universiteti
nashriyoti, 2016. (San’at bilan miya o‘rtasidagi bog‘liqlikni Nobel sovrindori
tomonidan yoritilgan ilmiy yondashuv.)
7. Gazzaniga, M. Kognitiv neyrofanlar. — MIT nashriyoti, 2018. (Inson idroki, ong,
emotsiya va san’atni qabul qilish bilan bog‘liq neyron tizimlar haqidagi umumiy
ilmiy manba.)
8. Livingstone, M. Ko‘rish va san’at: Ko‘rish biologiyasi. — Abrams Books, 2002.
(Rang, yorug‘lik, kontrast, harakat va vizual idrokning san’atdagi o‘rni.)
9. Damasio, A. Hodisalar hisi. — Harcourt nashriyoti, 1999.(Emotsiya, ong va estetik
tajribaning neyropsixologik asoslari.)
