ZAIF KO‘RUVCHI VA KO‘R BOLALAR UCHUN TA’LIM JARAYONLARI VA METODIKALARI
Keywords:
Kalit so‘zlar: ko‘rishida nuqsoni bo‘lgan bolalar, zaif ko‘ruvchi, maxsus pedagogika, inklyuziv ta’lim, Braille yozuvi, taktil materiallar, audio vositalar, zamonaviy texnologiyalar, psixologik xususiyatlar, metodik yondashuv.Abstract
Ko‘rishida nuqsoni bo‘lgan bolalar ta’lim jarayoni maxsus yondashuvni talab
etadi, chunki ko‘rish imkoniyati cheklanganda bilish faoliyati asosan eshitish, teginish
va boshqa analizatorlar orqali shakllanadi. Bu esa idrok, xotira, tasavvur va
tafakkurning o‘ziga xos xususiyatlarini yuzaga keltiradi. Maqolada zaif ko‘ruvchi va
ko‘r bolalarning psixologik-pedagogik xususiyatlari, ta’lim metodikalari, Braille
yozuvi, taktil materiallar, audio vositalar hamda zamonaviy texnologiyalardan
foydalanish masalalari tahlil qilinadi. Shuningdek, o‘qituvchi va ota-onalarning roli,
inklyuziv ta’lim sharoitidagi imkoniyatlar va qiyinchiliklar haqida ham fikr yuritiladi.
Mazkur tadqiqot ko‘rishida nuqsoni bo‘lgan bolalar ta’limini samarali tashkil etishga
doir metodik tavsiyalarni shakllantirishga xizmat qiladi.
References
Asosiy manbalar
1. Teaching Concepts to Students with Visual Impairments: Touch-Listen-Learn
Model (Sevgi Kırboyun Tipi va boshqalar, 2023). Sensor va audio materiallar orqali
tushunchalarni o‘rgatish, zaif ko‘ruvchi o‘quvchilarda mustaqil o‘qish imkoniyatini
oshirish.
2. Evidence-Based Practices for Students with Visual Impairments in Regular
Settings: An Integrated Review (Mbaye Dieng Diasse & Norimune Kawai, 2024)
Inklyuziv muhitda zaif ko‘ruvchi talabalarga samarali bo‘lgan metod va
strategiyalarni ko‘rib chiqadi: ko‘pxatlamli metodlar, maxsus texnologiyalar, o‘quv
muhitini moslashtirish.
3. Viewing Strategies in Children With Visual Impairment and Interventions
(systematic scoping review, 2022) Ko‘rishishi pasaygan bolalarda yaqin
masofadagi (chuqur o‘qish, yozish) vazifalarda foydalaniladigan nazorat
strategiyalari va ularni yaxshilash yo‘llari.
4. Understanding Learning Experience and Knowledge Acquiring by Blind and
Visually Impaired Students at the State Conservatory of Uzbekistan (Munavara
Abdullaeva, Shokhida Gafurova, 2021) O‘zbekiston sharoitida ko‘r va zaif
ko‘ruvchi talabalarning inkluziv muhitdagi o‘rganish tajribalari, muammolari,
yechimlari.
5. Features of inclusive education with children with special educational needs in
Uzbekistan (Abdullayeva G.S., 2024) Ingliz tili darsi misolida, bolaning
ehtiyojlarini hisobga olgan holda inkluziv va universal yondashuv metodikalari.
6. Teaching Skill Acquisition to Individuals with Blindness (SE Ivy, 2014) Ko‘r
bo‘lganlarda yangi ko‘nikmalarni o‘rgatish, prompting, mustahkamlash usullari
kabi amaliy metodlar.
7. Tactile Materials in Practice: Understanding the Experiences of Teachers of the
Visually Impaired (Phutane, Wright va boshqalar, 2022) Taktil materiallarning
amaliyotda qanday tayyorlanishi, ishlatilishi va ular bilan ishlashda
o‘qituvchilarning fikrlari.
8. A Systematic Review of the Impact of Childhood Vision Impairment on Reading
and Literacy Levels (L Loh va boshqalar, 2023) Ko‘rish nuqsoni bolaning o‘qish
va savodxonlik darajasiga qanday taʼsir qiladi — ilmiy tadqiqotlar natijalari.
