QUYMA DETALLAR STRUKTURASINI TAKOMILLASHTIRISH ORQALI YEYILISHGA BARDOSHLILIGINI OSHIRISH.
Keywords:
Kalit so‘zlar. quyma detallar, yuqori margansovli po‘lat, mikrostrukturaviy tahlil, austenit donalari, modifikatsiya, mikroligirlash, issiqlik ishlovi, karbid fazalar, nometall qo‘shimchalar, yeyilishga bardoshlilik, abraziv ta’sir, metall tozaligi, kompleks modifikator, po‘lat tarkibi, don tuzilishi, metallografiya, energiya tejamkor texnologiya, import o‘rnini bosuvchi mahsulotlar, O‘zbekiston metallurgiya sanoati, mexanik xossalar..Abstract
Annotatsiya. Mazkur maqolada yuqori margansovli po‘lat asosidagi quyma
detallar strukturasini takomillashtirish orqali ularning yeyilishga bardoshliligini
oshirish masalalari yoritilgan. Tadqiqotning asosiy maqsadi — po‘lat quyma
buyumlarda mikrostrukturani barqarorlashtirish, donalar o‘lchamini mayda qilish
hamda nometall qo‘shimchalar miqdorini kamaytirish orqali detallar xizmat
muddatini uzaytirishdan iborat. Ishda metallografik tahlil, kimyoviy tarkibni aniqlash,
issiqlik ishlov rejimlarini optimallashtirish va kompleks modifikatsiya usullari
qo‘llanilgan. Natijalar shuni ko‘rsatdiki, Ca–Ba–Ti–REE asosidagi modifikatorlardan
foydalanish austenit donalarini 1–2 ball dan 3–4 ballgacha maydaroq holatga
keltirgan, bu esa metallning mexanik xossalarini, ayniqsa yeyilishga bardoshliligini
25–30 % ga oshirgan. Issiqlik ishlov jarayonlarining to‘g‘ri tanlanishi (qizdirish,
so‘ndirish, bo‘shatish) metallning karbid fazalarini kamaytirib, matritsa tuzilishini
birxillashtirgan. Olingan natijalar O‘zbekistonning tog‘-kon va mashinasozlik
korxonalarida ishlab chiqarilayotgan yeyilishga bardoshli detallar sifatini yaxshilash,
import o‘rnini bosuvchi yuqori samarali po‘lat quyma mahsulotlar yaratish uchun
muhim ilmiy va amaliy ahamiyat kasb etadi.Kalit so‘zlar: yuqori margansovli po‘lat,
quyma detallar, modifikatsiya, mikroligirlash, mikrostruktura, yeyilishga bardoshlilik,
austenit donalari..
References
Foydalanilgan adabiyotlar:
1. Mashinasozlikda termik ishlov berish - t.f.d. prof., Laxtin Yu.M. va t.f.d. prof.
Raxshtadt A.G. - M .: Mashinasozlik, 1980. - 783 c.
2. Tilkin M.A. Ta'mirlash xizmati uchun qo'llanma. – M.: Metallurgiya, 1981. - 647
c.
3. Adaskin, A.M. Materialshunoslik, metall bo'lmagan va kompozit materiallar
texnologiyasi. A.N. Krasnovskiy. - M.: Forum, 2011. - 144 c.
4. Oglezneva S.A. Materialshunoslik va zamonaviy ilg'or materiallar texnologiyalari,
2012
5. Berdiyev D.M., Yusupov A.A. Повышение изностойкости зубьев зубчатых
колес циклической закалкой с индукционным нагреванием // Вестник
машиностроения, – Москва: 2020
6. Ravi Kiran U., Jalaj Kumar, Viskas Kumar, Sankarana Rayan M., G.V.S.
Nageswara Rao, Nandy T.R. Effect of cyclic heat treatment and swagining of
mechanical properties of the tungsten heavy alloys // Materials Science
Engineering, 2016.
7. Смирнов М.А. Основы термической обработки стали: учебное пособие/ М.А.
Смирнов, В.М. Счастливцев, Л.Г. Журавлев.М.: «Наука и технологии», 2002.-
519с.
