TURKIY VA SEMIT TILLARI O’RTASIDAGI GRAMMATIK KONTRAST: O’ZABEK VA ARAB TILLARI MISOLIDA
Keywords:
Kalit so‘zlar:turkiy tillar, semit tillar, arab tili, o‘zbek tili, grammatik kontrast, morfologiya, sintaksis, leksika, tipologiyaAbstract
ANNOTATSIYA: Ushbu maqolada turkiy tillar oilasiga mansub o‘zbek tili va
semit tillar oilasiga kiruvchi arab tilining grammatik tuzilmasi qiyosiy tahlil asosida
o‘rganiladi. Maqolada morfologik, sintaktik va leksik jihatlar asosiy tadqiqot obyekti
sifatida belgilanib, har ikki tilning so‘z yasalishi, so‘z tartibi va semantik
xususiyatlaridagi farqlar misollar bilan izohlanadi. Xususan, o‘zbek tilining
agglutinativ, arab tilining esa flektiv tuzilmaga ega ekani asoslanadi. Shuningdek,
arab tilidan o‘zbek tiliga o‘tgan leksik birliklarning shakl va ma’no jihatidan
moslashuvi ham ko‘rsatib beriladi. Tadqiqot natijalari tilshunoslikdagi tipologik
yondashuvlar va tarjimashunoslik uchun amaliy ahamiyatga ega.
References
Foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxati
1. Salaev, U. (2024). UzMorphAnalyser: A Morphological Analysis Model for the
Uzbek Language Using Inflectional Endings. arXiv.
https://arxiv.org/abs/2405.14179
2. Sharipov, M., & Salaev, U. (2022). Uzbek affix finite state machine for
stemming. arXiv. https://arxiv.org/abs/2205.10078
3. Sharipov, M., Kuriyozov, E., Yuldashev, O., & Sobirov, O. (2023).
UzbekTagger: The rule-based POS tagger for Uzbek language. arXiv.
https://arxiv.org/abs/2301.12711
4. Salaev, U., Kuriyozov, E., & Matlatipov, G. (2023). Design and Implementation
of a Tool for Extracting Uzbek Syllables. arXiv.
https://arxiv.org/abs/2303.15425
5. Turakhanov, R. B. (2025). Similarities and Differences in Sentence Structure in
Altaic Languages: A Comparative Study of Uzbek, Korean, and Japanese.
International Journal of Artificial Intelligence, 5(06), 1201–1206.
https://www.academicpublishers.org/journals/index.php/ijai/article/view/534
6. Ibragimova, E. I., & Sharafutdinova, N. K. (2020). Lexical and semantical
characteristics of Arabic borrowings used in “Hazrati Umar”. Modern Journal
of Social Sciences and Humanities.
https://mjssh.academicjournal.io/index.php/mjssh/article/view/232
7. Nasirova, M. (2019). Arab tilidagi somatik frazeologizmlarning o‘rganilish
tarixi. O‘zbekiston jurnalistika va ommaviy kommunikatsiyalar universiteti.
8. Nasirova, M. (2019). Arab tilidagi ko‘makchi fe’llarning semantik tasnifi.
O‘zbekiston xalqaro islom akademiyasi.
9. G‘ulomova, N. (2023). Arab tilining fonetik tizimi va o‘zbek tiliga ta’siri.
Tilshunoslik va tarjimashunoslik jurnali, 2(1), 45–51.
10. Zamakhshariy va boshqa klassik arab tilshunoslar. (2023). Arabic Linguistic in
Transoxiana (XI–XIII centuries). CyberLeninka.
https://cyberleninka.ru/article/n/arabic-linguistic-in-transoxiana-xi-xiii-
centuries