ZAMONAVIY RADIOALOQA VA SERVIS TARMOQLARIDA MA’LUMOT UZATISHNING INNOVATSION PROTOKOLLARI VA XAVFSIZLIK YONDASHUVLARI
Keywords:
Kalit so‘zlar: Radioaloqa tarmoqlari, 5G/6G texnologiyalari; SDN; NFV; SDR; IoT; V2X; kriptografiya; autentifikatsiya.Abstract
ANNOTATSIYA
Ushbu maqolada zamonaviy radioaloqa va servis tarmoqlarida ma’lumot uzatish
jarayonini optimallashtirishga qaratilgan innovatsion protokollar hamda xavfsizlik
yondashuvlari tahlil qilinadi. Mobil aloqa texnologiyalarining 4G, 5G va 6G avlodlari
davomida yuzaga kelayotgan yuqori tezlik, past kechikish va ishonchlilik talablari
zamonaviy protokollarni takomillashtirishni talab qilmoqda. Tadqiqotda SDR
(Software Defined Radio), NFV/SDN asosidagi boshqaruv, massiv MIMO, mmWave
aloqa, shuningdek, IoT va V2X tarmoqlarida qo‘llanilayotgan yengil kriptografik
algoritmlar hamda autentifikatsiya mexanizmlarining samaradorligi ko‘rib chiqiladi.
Maqolada radioaloqa tarmoqlarida uchraydigan zaifliklar, ularni bartaraf etishning
zamonaviy usullari, shuningdek, ma’lumotlarni shifrlash, identifikatsiya va kirishni
boshqarish protokollarining taqqoslov jarayoni keltiriladi. Natijalar yuqori
samaradorlikka ega xavfsiz aloqa tizimlarini yaratishda innovatsion yondashuvlarning
ahamiyatini asoslaydi.
References
Adabiyotlar.
1. 5G Americas, “Security in 5G,” December 2021[56][54].
2. IoT Analytics, “State of IoT 2025: Number of connected IoT devices…,” Oct 28,
2025[1][32].
3. Eyal Katz, “Top 5 Most Commonly Used IoT Protocols and Their Security Issues,”
Spectral Blog, June 4, 2024[25][28].
4. Keysight Technologies, “V2X Communication – The Future of Autonomous
Connectivity,” Oct 3, 2024[36][57].
5. Digi International, “What Is 5G Network Architecture?” (blog post)[6][8].
6. CableLabs, “Improving Infrastructure Security Through NFV and SDN,” Nov 4,
2016[18][50].
