TIL VA TAFAKKUR O‘RTASIDAGI BOG‘LIQLIK: GO‘DAKLIKDAGI NUTQ RIVOJI VA RUHIY O‘SISH

Authors

  • Jo’rayeva Kaniza Akbarali qizi Author

Keywords:

Kalit so‘zlar: til rivoji, tafakkur, nutq bosqichlari, psixologik o‘sish, kognitiv rivojlanish, Vygotskiy nazariyasi, nutq va ong, bola psixologiyasi, emotsional ifoda

Abstract

Pedagogika va psixologiya 3-bosqich talabasi 
 
Annotatsiya 
Ushbu ilmiy-ommabop maqolada go‘daklik davrida (0–3 yosh) til va tafakkur 
o‘rtasidagi  o‘zaro  bog‘liqlik  chuqur  tahlil  etiladi.  Bola  tafakkuri  va  nutqining 
birgalikda  rivojlanishi,  ularning  bir-birini  qanday  to‘ldirishi  va  mustahkamlashi 
haqidagi nazariyalar yoritiladi. Xususan, Vygotskiy tilni ijtimoiy vosita sifatida talqin 
etib,  uning  tafakkur  rivojiga  ta’sirini  tushuntiradi.  Piaget  esa  nutqni  bola  bilish 
faoliyatining  tabiiy  davomi  deb  qaraydi,  Bruner  esa  til  va  ongning  shakllanishida 
madaniy va kontekstual omillarga alohida e’tibor qaratadi. Maqolada go‘dakning til 
o‘zlashtirishida emotsional aloqa, ota-onaning nutqiy stimulasi, takroriy so‘zlashuv va 
mimika-kinezik vositalarning ahamiyati tahlil qilinadi. Shuningdek, bola tafakkurining 
bosqichma-bosqich  shakllanishi,  simvolik  fikrlash,  tushunchalar  bilan  ishlash  va 
muammolarni  hal  qilishda  nutqning  o‘rni  ko‘rsatib  beriladi.  Tadqiqotlar  asosida  til 
taraqqiyotining  sustligi  yoki  nutqiy  faollikning  yo‘qligi  bola  kognitiv  salohiyatiga 
qanday  salbiy  ta’sir  ko‘rsatishi  mumkinligi  muhokama  qilinadi.  Shu  bilan  birga, 
maqolada amaliy tavsiyalar ham ilgari suriladi — xususan, ota-onalarning bola bilan 
muloqot  uslublari,  pedagoglar  tomonidan  qo‘llaniladigan  nutqni  rag‘batlantiruvchi 
metodlar va ijtimoiy muhitning ahamiyati kabi masalalar yoritiladi. 

References

Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati

1. Tomasello, M. (2003). Constructing a Language: A Usage-Based Theory of

Language Acquisition. Harvard University Press.

2. Bloom, P. (2000). How Children Learn the Meanings of Words. MIT Press.

3. Vygotsky, L. S. (1962). Thought and Language. MIT Press.

4. Piaget, J. (1923). The Language and Thought of the Child. New York: Harcourt,

Brace.

5. Bruner, J. (1983). Child’s Talk: Learning to Use Language. Oxford University

Press.

6. Kuhl, P. K. (2004). Early language acquisition: Cracking the speech code. Nature

Reviews Neuroscience, 5(11), 831–843.

7. Hoff, E. (2006). How social contexts support and shape language development.

Developmental Review, 26(1), 55–88.

8. Fernald, A. et al. (2013). SES differences in language processing skill and

vocabulary are evident at 18 months. Developmental Science, 16(2), 234–248.

9. Denham, S. A. (1998). Emotional Development in Young Children. Guilford Press.

10. Snow, C. E. (1989). Understanding social interaction and language acquisition:

Sentences are not enough. In M. H. Bornstein & J. S. Bruner (Eds.), Interaction in

Human Development. Erlbaum.

Published

2025-09-12

How to Cite

Jo’rayeva Kaniza Akbarali qizi. (2025). TIL VA TAFAKKUR O‘RTASIDAGI BOG‘LIQLIK: GO‘DAKLIKDAGI NUTQ RIVOJI VA RUHIY O‘SISH . Ta’lim Innovatsiyasi Va Integratsiyasi, 53(1), 110-114. https://journalss.org/index.php/tal/article/view/873